Het werd behoorlijk druk in het Buitenbeest. Zo’n 45 mensen hebben onze plannen aangehoord en met ons meegedacht over hoe we die tot een succes kunnen maken.
Onder de deelnemers waren mensen die actief zijn in de Zoetermeerse politiek, mensen die op de een of andere manier begaan zijn met het milieu en/of betrokken via een vrijwilligersorganisatie. Uiteraard staat in dit stadium nog weinig vast. Maar wat zeker wel vaststaat is dat er een behoorlijk groot draagvlak is voor een voedselbuurtbos in de nieuwe Driemanspolder (N3MP).
Chris Velthuysen treedt vandaag op als dagvoorzitter en opent de conferentie met een korte introductie van het programma. Chris is actief in IVN en betrokken bij de Balijhoeve en de natuurtuin in het Westerpark. Hij benadrukt dat de bedoeling van deze avond is om te peilen of er voldoende draagvlak is en ook om vooral samen op zoek te gaan naar ideeën om het voedselbuurtbos tot een succes te maken.
Wouter van Kleef is namens de gemeente Zoetermeer senior projectcoördinator van de Nieuwe Driemanspolder. Hij brengt de aanwezigen op de hoogte van de huidige stand van zaken. Bij de herinrichting van het gebied trekken het Hoogheemraadschap, de provincie en de gemeenten Den Haag, Leidschendam-Voorburg en Zoetermeer samen op. De primaire functie van N3MP is waterberging. Het gebied moet gaan voorzien in de opvang van veel overtollig water. Secundair, maar zeker niet onbelangrijk is dat de betrokken partijen veel waarde hechten aan natuur en recreatiemogelijkheden.
N3MP is ongeveer 320ha groot en bevat vooral veel water. De polder ligt voor een deel in de gemeente Zoetermeer en voor een ander deel in de gemeente Leidschendam-Voorburg. Het beheer van N3MP komt straks in handen van het Hoogheemraadschap voor het “natte” gedeelte. De gemeenten Zoetermeer en Leidschendam-Voorburg beheren de droge delen. Voor het natuur/recreatie deel zijn veel initiatieven aangemeld, waaronder dat van Astrid en Klaartje met betrekking tot het voedselbos. Dat voedselbuurtbos moet – als de plannen straks zijn uitgewerkt, voldoen aan de gestelde criteria en op voldoende draagkracht kunnen rekenen – verrijzen in de zuidwestpunt van het gebied.
Dan is het de beurt aan de initiatiefneemsters Astrid van Beek en Klaartje Jaspers. Op dit moment bestaat de “organisatie” uit een initiatief Mobile Orchards en de stichting Kambisa!BeHeard. De dames denken nog na over de toekomstige organisatievorm, mogelijk een coöperatie. Ze leggen eerst even uit wat een voedselbos nu precies is.
Er zijn veel verschillende soorten. Zo heb je voedselbossen waar de nadruk ligt op het produceren van voedsel. Astrid en Klaartje mikken meer op de aspecten educatie en participatie. Zoals elk type voedselbos gaat ook deze “Treemanspolder” bestaan uit een flink aantal begroeiings-lagen.
Voedselbossen zijn natuurlijk niet nieuw. Zeker niet als je dat mondiaal bekijkt. Bepaalde delen van het Amazonegebied zijn al heel lang geleden gecultiveerd als voedselbos. Ook op de hellingen van de Kilimanjaro en Mount Meru vind je voorbeelden. In Nederland is het natuurlijk wel een wat ander verhaal. Denk aan weinig zonlicht en heel veel mensen. Maar toch zijn er ook in Nederland op een flink aantal plaatsen mensen opgestaan, die ons nu als voorbeeld kunnen dienen.
Astrid en Klaartje benadrukken de voordelen van zo’n voedselbos. Denk aan zaken als het verhogen van de biodiversiteit, het verbeteren van leefmilieu en gezondheid en beperking van klimaatrisico’s. Daar komen dan educatie, recreatie en sociale samenhang nog bij.
Eén van de dingen die Mobile Orchards nu al doet is het Lease-A-Tree project. Het idee is dat particulieren een bak met planten en (baby)bomen kunnen leasen om ze groter te laten groeien. Als ze te groot worden voor de tuin of het balkon worden ze overgezet naar het voedselbuurtbos. Eventueel met een verhaal van de “opvoeders” erbij. Dat idee vindt een hoop bijval in de zaal.
De dames denken – voor als het voedselbos er eenmaal staat – o.a. aan een Outdoor Supermarkt (met je mandje het bos in om te plukken en dan bij de kassa afrekenen), een buurtbos, een survivalbos en een outdoor School.
De presentatie leidt tot een ware stormvloed aan vragen uit de zaal, waarvan helaas slechts een klein deel hier en nu beantwoord kan worden. Veel moet allemaal nog helder worden in de komende maanden. Het goede nieuws is natuurlijk dat je er nog behoorlijk wat invloed op kunt uitoefenen. En dat is nou juist de bedoeling van deze conferentie: wie voelt zich er bij betrokken en wil meedenken/-praten? In de workshops die later op de avond op het programma staan kunnen de aanwezigen al een aanzet maken.
Sander Dikstra is specialist natuur- en milieu educatie voor de gemeente Rotterdam. Hij heeft al flink wat ervaring opgedaan met de educatieve aspecten van een voedselbos in Vlaardingen. Hij is erg enthousiast over de mogelijkheden om kinderen iets bij te brengen door ze vooral te laten beleven wat er in zo’n voedselbos gebeurt. Dat gebeurt dus ook vandaag de dag in Rotterdam. Het blijkt dat de jeugd het leuk vindt om in en over de natuur te leren. Naast een hoop voordelen biedt het bezoek van jongeren ook wel wat aandachtspunten met zich mee. Sander noemt dat “kindererosie”, Het staat vast nog niet in de Van Dale, maar dat kan niet lang meer duren. Sander wil zijn ideeën graag delen ten behoeve van het Zoetermeerse initiatief.
De volgende spreekster is Marga van der Tol. Marga is betrokken bij het vleermuisplatform in Zoetermeer. Ze is niet alleen gekomen. Zo ongeveer het hele kernteam is met haar meegekomen om naar de plannen van Astrid en Klaartje te luisteren. Maar ook om een lans te breken voor hun eigen initiatief. Vleermuizen hebben het namelijk niet makkelijk in onze omgeving. Ze hebben om te beginnen al niet een goed imago. Veel mensen vinden ze eng. Maar in feite zijn het erg nuttige dieren. Ook voor de mens. Ze jagen namelijk op insecten. En dan vooral op muggen. Een vleermuis eet in een nacht plm. 3.000 muggen op. Tja, en mensen zijn nu niet bepaald dol op muggen. Dus eigenlijk is de vleermuis onze grote vriend.
Een tweede probleem met (in elk geval een deel van de) vleermuizen is hun “huis”. Sommige soorten leven in bomen, andere typen wonen in de spouwmuren van onze huizen. Je ziet ze niet, je hoort ze niet, maar ze zijn er wel. En ’s-nachts komen ze tevoorschijn om hun nuttige werk te doen. Ten behoeve van een betere isolatie worden spouwmuren dicht gespoten, waardoor de vleermuis moet verkassen en de muggen in onze woonwijken weer feest vieren.
Door speciale kasten (voor elk type vleermuis is er een anders gevormde kast) op te hangen in de N3MP krijgen we de kans om de noodlijdende vleermuizen te helpen overleven. En onszelf het plezier te gunnen om daar zonder muggenbulten te recreëren. Kortom: een win-win situatie!
Het is inmiddels etenstijd geworden en ook daar is aan gedacht. En hoewel het voedselbos nog moet verrijzen, komt het eten deels uit het bos. Naast een lekker broodje is er – hoe toepasselijk – bospaddenstoelensoep. En die gaat er uiteraard wel in. Tijdens het eten valt op dat de interactie niet stil valt. Iedereen raakt met iedereen in gesprek. Het enthousiasme is letterlijk voelbaar.
Na de maaltijd is het tijd voor de workshops. De deelnemers splitsen zich op in vier groepen, die elk een bepaald thema gaan uitdiepen. De deelnemers die zich rondom Astrid hebben verzameld, duiken in de workshop “Bes of bei?”. Het thema is Biodiversiteit. Klaartje heeft de grootste groep. Deze mensen hebben gekozen voor de workshop “Bomen maken het bos”, met als centrale thema Participatie. Sander leidt de workshop “Boom in klas”. Hier is het thema Educatie. Marga en haar team staan klaar om met geïnteresseerden in de workshop “Vriend of vijand” verder te praten over het voedselbos en vleermuizen. De groepen krijgen allemaal een eigen plekje in het Buitenbeest om hun ideeën te ventileren en met elkaar te bespreken.
Inmiddels is ook de wethouder Jakobien Groeneveld aangeschoven en komen de groepen weer bij elkaar. Chris heeft niet alleen de groepen achter de vodden gezeten met zijn stopwatch maar ook de stoelen in een kring gezet. Want dat is wat we nu gaan doen: met elkaar praten over de kansen en bedreigingen.
Deelnemers uit elke groep geven nu een korte presentatie van de uitkomsten. En dat valt zeker niet tegen. Eigenlijk kun je wel stellen dat alle aanwezigen erg enthousiast zijn over het idee van Astrid en Klaartje om een voedselbos te creëren in de N3MP. Het resultaat is een enorme hoeveelheid nieuwe ideeën. Het wordt al snel duidelijk dat veel van die aanvullende ideeën op de één of andere manier gaan bijdragen aan het succes.
Als laatste komt de wethouder aan het woord. Zij is overduidelijk een fan van het initiatief en wil dat van harte ondersteunen. Vooral ook omdat het educatieve kanten heeft en mensen uit verschillende culturen bij elkaar kan brengen.
Astrid en Klaartje hebben nog een leuke bak voor de wethouder. Gelukkig geen schuine, maar zo één met een paar eetbare planten erin. Ook voor de andere gastsprekers hebben ze een kleine attentie meegebracht om hun waardering te kunnen uiten.
Chris sluit de conferentie af met een woord van dank aan alle aanwezigen, de aankondiging van een tweede conferentie op zaterdag 8 december in de Smulhoeve (Leidschenveen) en de belofte dat de resultaten (uitgewerkt op flipover vellen) zullen worden gecommuniceerd naar de bekende emailadressen. En er zullen – zodra er weer wat te bespreken valt – nieuwe bijeenkomsten volgen.